Internet dünyasındaki hızlı değişimden en derinden etkilenen sektörlerden biri de medya dünyası oldu. Internet’in yaygınlaşmasıyla beraber, Facebook, Twitter gibi sosyal medya sitelerinin, şirketlerin yeni reklam mecrası olması, Amerikan gazetelerini her geçen gün daha da büyük finansal sorunlarla karşı karşıya bırakıyor.
Basımı 1645 yılından beri devam eden dünyanın en eski gazetesi İsveçli Postoch Inrikes Tidningar, 1 Ocak 2007’den itibaren baskıyı bırakıp tamamen online olarak yayına devam edeceğini açıkladığında, gazeteleri nasıl bir tehlikenin beklediğinin ilk sinyalleri ortaya çıkmıştı.
2000’li yıllarda Internet’in yaygınlaşmasıyla birlikte gazetelerde yaşanan reklam ve okur kaybı ABD’de kendisini göstermekte geçikmedi. Denver merkezli 1859 yılından beri basılan The Rocky Mountain News ile 1863 yılından beri Seattle’da basılan Seattle Post-Intelligencer gibi gazetelerin kapanması, Hearst grubunun sahip olduğu San Francisco Chronicle’ı yeterli tasarruf tedbirleri almazsa kapatacağını açıklaması medyadaki dönüşümün de habercisiydi.
Time dergisi Mart 2009 tarihinde yaptığı bir haberde, Amerika’nın batma tehlikesi ile karşı karşıya olan 10 gazete ve mevcut durumlarını açıkladığında, Amerikalılar birer medya devi konumundaki kurumların bu kadar zorda olduklarına inanmakta zorluk çekti. Dergi, kapanma tehlikesi bulunan gazeteleri The Philadelphia Daily News, The Minneapolis Star Tribune, The Miami Herald, The Detroit News, The Boston Globe, The San Francisco Chronicle, The Chicago Sun-Times, The New York Daily News, The Fort Worth Star-Telegram ve The Cleveland Plain Dealer olarak sıralamıştı.
Nitekim medya devleri The Gannett Co. Inc., GateHouse Media Inc., The Sun-Times Media Group ve The Journal Register Company o yıl toplam 61 gazetenin kapısına kilit vurdu.
Denver Post, San Jose Mercury News, The Detroit News ve The Salt Lake Tribune gazeteleri gibi 150’den fazla gazeteyi bünyesinde barındıran Denver merkezli Affiliated Media Inc, Ocak 2010’da iflasını ilan etti. İki ayda borçlarını 930 milyon dolardan 165 milyon dolara indiren Grup, iflas korumasından çıktı.
Minnesota eyaletinin en büyük, Amerika’nın 334 bin tirajla en fazla satan 15. gazetesi olan The Star Tribune, Ocak 2009’da iflasını istedi.
The Inquirer, The Philadelphia Daily News ve Philly.com’un sahibi olan Philadelphia Newspapers L.L.C., 390 milyon dolarlık borcu nedeniyle Şubat 2009’da iflasını isterken, Nisan 2010’da Grup 135 milyon dolara satıldı. Philadelphia Newspapers L.L.C., medya grubunu 2006 yılında 515 milyon dolara satın almıştı.
Mayıs 2010 tarihinde Brown Media Holdings Co. ve Brown Publishing Co. şirketlerinin Ohio eyaletinde sahip olduğu The Delaware Gazette, The Piqua Daily Call, The Troy Daily News ve The Wilmington News Journal için iflasını istedi.
İflas koruması isteyerek borçlarını eritmek isteyen gruplar arasında Chicago Tribune ve Los Angeles Times gazetelerinin sahibi Tribune Co., Orange Country Register’ı yayınlayan Freedom Communication Holdings Inc. gibi şirketler de bulunuyordu.
2009 yılı gazeteler için adeta kabus gibi bir yıldı. Business Insider web sitesinde yer alan habere göre 2009 Temmuz’unda ABD’de kapanan gazete sayısı 105 oldu. İşsiz kalan sektör çalışan sayısı 10 bin, reklam gelirlerindeki düşüş yüzde 30( Q1 2009), en büyük 25 gazeteden 23’ünün tiraj kaybı ise yüzde 7 ile 20 arasında gerçekleşti.
GAZETE WEB SİTELERİ GÜÇLENDİ AMA
Gazeteler reklam gelirlerindeki düşmenin de etkisiyle, web sitelerini güçlü hale getirmeye başladılar. Tirajları düşse, reklam gelirleri azalsa da gazeteler kurtuluşları olarak gördükleri online dünyaya sıkı sıkıya bağlandılar.
comScore tarafından yapılan araştırmaya göre ABD’deki gazetelerin web sitelerini ziyaret eden kullanıcı sayısı Ocak 2011’de 107 milyona ulaştı. Bu da yetişkin Internet kullanıcılarının yüzde 62’sine karşılık geliyor. ABD’de gazetelerin web sitelerini ziyaret eden günlük tekil ortalama kullanıcı sayısı ise 22.7 milyon.
Newspaper Association of America’nın 2009 yıl sonu verilerine göre ABD’deki toplam 911 gazetenin günlük tirajının 46.1 milyon olduğu göz önüne alınırsa, Internet sitelerinden ulaşılan günlük 22.7 milyon okurun online dünyanın medya sektöründe kat ettiği mesafe daha iyi anlaşılabilir. Aynı araştırmaya göre, okurlar ayda 4.1 milyar sayfa görüntülüyor, 3.4 milyar dakika sitelerde zaman harcıyor.
Gazetelerin web sitelerine aldıkları reklamlar ise adeta yaşam nedenleri. Newspaper Association of America’nın 2010 yılı üçüncü çeyrek ile ilgili verdiği bilgiye göre gazete web siteleri bir önceki yıla göre yüzde 11 artışla 690 milyon dolar ciroya ulaşmış durumda.
Ancak bu rakamlarda gazetelerin yaşaması için yeterli değil. ABD’nin en saygın gazetelerinden biri olan Washington Post, 2004 yılında gazeteye verilen reklamlardan 170 milyon dolar gelir elde ederken, 2010 yılı sonunda sadece bu rakam 82 milyon dolar olarak gerçekleşti.
2004 yılında web sitesitesinden 17 milyon dolar gelir elde eden kurum, 2010 sonunda bu rakamı 36 milyon dolara çıkardı.
Washington Post son yedi yılda online reklam gelirlerine eklediği her bir dolara karşılık, gazete baskı nedeniyle 5 dolar kayba uğradı. Washington Post baskı giderleri nedeniyle yedi yılda 88 milyon dolar kayba uğrarken, online tarafta sadece 18 milyon dolar gelir elde edebildi. Online tarafta attığı taş, baskı tarafında ürküttüğü kuşa eşit olmadı. (1) 
Washington Post, 2010 yılında 680 milyon dolar ciro elde etmesine rağmen, operasyonel kaybı 9.8 milyon dolar oldu. Bir önceki yıl gazete operasyonlarından 163 milyon dolar zarar etmişti. Eğer gazete, eğitim dünyasında faaliyet gösteren Kaplan Inc.’e sahip olmasa çok daha zor günler geçirecekti.
Washington Post’un en büyük rakiplerinden olan New York Times’ın 2010’un son çeyreğinde dijital reklam gelirleri bir önceki çeyreğe göre yüzde 11.1 artışla 113 milyon dolara ulaşırken, şirketin elde ettiği toplam gelirin yüzde 17’si online kanaldan elde edildi. Gazeteye verilen reklamlar yüzde 7.2 oranında düşüş gösterdi.
Gazetelerin bu konuda kuşkusuz en büyük rakipleri sosyal medya siteleri ve arama motorları. Artık online dünyanın fenomeni haline gelen
Facebook’un reklam gelirleri dudak uçuklatıyor. Sektör analizleri, şirketin 2011 sonunda 2.19 milyar dolar gelir edeceği tahmininde bulunuyor. Facebook yıl sonunda Yahoo’nun 1.66 milyar dolar ve yüzde 16.4 pazar payı ile elinde bulundurduğu reklam pazarının liderliğini ele geçirecek ve pazarın yüzde 21.6’sına sahip olacak. eMarketer’e göre Google bu yıl sonunda 1.28 milyar, Twitter 150 milyon dolarlık bir reklam geliri elde edecek. 2012 yılında Twitter’in reklam gelirinin ise 250 milyon dolar olması bekleniyor.
Elbette bu rakam gazetelerin web sitelerinden ve diğer mecralardan kısarak aktaracakları bir kaynak. ABD'de yayımlanan 911 günlük gazete üç ayda online dünyadan 690 milyon dolar gelir elde ederken, sadece Facebook’un 2.19 milyar dolara ulaşıyor olması dikkat çekici.
Bir diğer dikkat çekici hususta ABD’de her bir gazetenin 100 yıldan fazla geçmişi olmasına rağmen, CNet, TechCrunch ve ZDNet gibi sadece online dünyada hizmet vermeye başlayan sitelerin daha fazla okurlarının olması.
GAZETELER KENDİ GELİR MODELLERİNİ OLUŞTURMAK ZORUNDA
Online dünyadaki reklam savaşı kıran kırana devam ederken, iPad ile günlük gazete anlayışı da ciddi bir değişimle karşı karşıya. iPad ilk piyasaya çıktığında Wall Street Journal ve The Daily News gazetelerinin sahibi olan Robert Murdoch, ‘’Belki gazetelerin kurtuluşuna vesile olabilir’’ tahmininde bulunmuştu. Murdoch, bu tahminini iş modeline dönüştürmeyi de ihmal etmedi. The Daily adını verdiği ilk iPad gazetesini yayına hazır hale getirdi. 2 Şubat 2011’de tanıtılan ilk iPad gazetesi The Daily 100 sayfa ve haftalık sadece 99 cent’e abone olma imkanı sunuyor. Bir yıl gazeteyi okumak isteyenler ise sadece 39.99 dolar ödüyor.
Artık kağıt, baskı, matbaa giderleri ve dağıtım gibi gazetenin maliyetinin büyük bölümünü oluşturan giderler, iPad ile sıfırlanmış oluyor. Daha az elemanla daha fazla para kazanma imkanı doğuyor. New York Times'ın 2010 yılı finansal raporuna göre maliyet giderlerinin yüzde 50’si hammadde ve eleman giderlerinden oluşuyor. Gazetenin operasyonel maliyeti 171 milyon dolar. 
Nisan 2010’da piyasa sürüldükten sonra sekiz ayda 15 milyon adet satılan -Wall Street'te çalışan analizcilerden en iyi tahminde bulunan 7 milyon adet satılacağı tahmininde bulunmuştu- ve bu yıl satışlarını 2 Mart 2011'de piyasaya sürdüğü iPad 2 versiyonu ikiye katlamayı planlayan tablet bilgisayarın yıl sonunda ülke genelinde 45 milyon kullanıcısı olacak. Ülkenin nerdeyse 6’ta 1’ine iPad üzerinden ulaşmak ve iPad’i gazeteler için platform olarak kullanmak çok akıllıca ve yaratıcı bir fikir olarak görünüyor.
Bu alanda gazetelerde teknolojiyi takip etmeye gayret ediyor. New York Times abonelerine farklı paketlerle cezbetmeyi planlıyor. New York Times, aylık 20 dolar altında abonelerine iPad kanalıyla ulaşmanın hesaplarını yapıyor. Bu hızlı dönüşüme ayak uyduranları ve geride kalanları önümüzdeki beş yılın sonunda daha iyi değerlendiribileceğiz.
ONLİNE HABER SİTELERİNİ NASIL BİR GELECEK BEKLİYOR?
Gazetelerdeki bu dönüşüm tüm hızıyla devam ederken, online haber sitelerinde nasıl bir gelecek var? Özellikle AOL’in 315 milyon dolar ödeyerek Huffington Post haber portalını satın alması bu anlamda büyük önem taşıyor. 2005 yılında Arianna Huffington, Kenneth Lerer ve Jonah Peretti tarafından kurulan Ağustos 2006’da SoftBank Capital’den 5 milyon dolar fon alarak büyüyen Huffington Post, daha fazla muhabir işe almak ve ABD’nin her yerinden canlı haberler ile kitlelere ulaşmak için yatırımcılardan 15 milyon dolarlık bir destek daha aldı. Yani 315 millyon dolara satılmadan önce 20 milyon dolardan fazla bir kaynak akışı sağlandı. Siteyi canlı tutan 3 binden fazla blog yazarı içerik anlamında farklı bir alternatif sunuyor. 
(Resim: Arianna Huffington, Huffington Post kurucusu ve editörü) Bugün özellikle birbirinin kopyası web siteleri, sadece haber ajanslarından aldığı haberleri takla attırarak kullanan portallar, farklı gazetelerden kopyala-yapıştır metodu ile içerik oluşturanların, bir Huffington Post olma şansları yok. Ancak bir başka haber sitesinin de bu değere ulaşıp ulaşmayacağı akıllarda bir başka soru işareti olarak durmakta.
Eylül 2010’da ABD’nin önde gelen teknoloji haberleri sitesi Tech Crunch, yine AOL’e 30 milyon dolar civarı bir paraya satılmıştı.
İşini doğru yapan sitelere yatırımcılar da kayıtsız kalmıyor.
Matt Marshall tarafından 2006 yılında kurulan ve teknolojinin kalbi Silicon Valley’deki gelişmeler ve Girişim Sermayesi (Venture Capital) konularında haberler veren Venture Beat, rüştünü kısa sürede ispat etti. New York Times’ın Web’teki en iyi haber sitelerinden biri olarak tanımladığı Venture Beat’teki haberleri kendi web sitesinde kaynak göstererek kullanıyor. Venture Beat’in başarısı yatırımcıların da dikkatinden kaçmadı. Şubat 2008’de aralarında Türk ‘Angel Investor’ Aydın Şenkut’un da bulunduğu bir grup yatırımcıdan 320 bin dolarlık yatırım desteği aldı.
Yine Silicon Valley’deki gelişmeleri ve teknoloji haberilerini okurlarına duyuran gazeteci Om Malik’in sahibi olduğu GigaOm, kurulduğu 2006 yılından beri yatırımcılardan toplam 8.3 milyon dolar kaynak sağladı.
Haber sitelerinde farklı ve kendine özgü bir içerik sahibi olanlar değerlerini bir şekilde buluyorlar. Özgün içerik yaratmadan değer yaratmak şimdilik uzak bir hayal olarak görünüyor.
Zaten artık ''Content Farm'' olarak adlandırılan ve sadece kopya içerikle arama motorları sayesinde trafik alan ve reklam satan sitelerin sonu da göründü. Articlebase.com ve Ezinearticles.com gibi sadece kopya içerikle ayda 2-3 milyon dolar civarı gelir elde eden sitelere, son darbeyi Google vurdu. Geçtiğimiz günlerde sırf bu sitelerle mücadele etmek için algoritmasını güncelleyen Google, arama sonuçlarında bu sitelerin yüzde 11.8 oranında daha az bulunmasını sağladı. Şimdi gelirleri düşen siteler Google'a isyan etse de, özgün içerik üretmeyen, sadece arama motoru optimizasyonu (search engine optimization) ile bu tip sitelerin ayakta durması mümkün olmayacak. Özellikle Türkiye gibi telif ve içerik hakkına saygı duyulmayan ve genel içeriğin yüzde 65-70 gibi yüksek bir oranını oluşturduğu ülkelerde, kanunların çözemediği bu problemi büyük ihtimalle Google çözecek.
Yazıya Paris’te yazar ve medya danışmanı olarak yaşamını sürdüren Frédéric Filloux’in bir tespiti ile son vermek istiyorum. Filloux, gazetelerin iş modelleri mutlaka yenilemeleri gerektiğini söylüyor. Reklam bazlı modelin battığını söyleyen Filloux, hazır ödemesi yapılmış modellerin moda olduğunu, sadece Web’te değil mobil araçları da kullanarak gelir elde etmenin önemine dikkat çekiyor.
“Günümüz medya kuruluşları gazete baskısıyla kaybettikleri paraları, dijital ürünlerin fiyatlarını arttırarak geri kazanmaya çalışıyorlar. Bu mentalite devam ettiği sürece baskıdan dijitale geçiş yerinde saymaya devam edecek.”
Filloux bir de çağrıda bulunuyor: “Dinozorlar DNA’larınızı gözden geçirin ya da dünya yeni HuffPos’lar (Huffington Post) ile tanışacak, WashPo’larla (Washington Post) değil.”
(1) http://www.mondaynote.com/2011/02/27/the-publishers-dilemma/
Cemil Özyurt
2 Mart 2011 - New York
Cemi Özyurt'u Twitter'dan Takip Etmek İçin
http://twitter.com/#!/cmlzyrt
