Çocuk Esirgeme Kurulu'nu Amerikalı Türkler'in Yardımı İle Kuruldu

Star InactiveStar InactiveStar InactiveStar InactiveStar Inactive
 

ChicagodayursevergenclerarasindaKurtuluş Savaşı döneminde ABD’de yaşayan Osmanlılar, şehit çocuklarına yardım için iki dernek kurarak para topladı. Anadolu’ya gönderilen parayla Çocuk Esirgeme Kurumu kuruldu. 1900’lerin başında Kanada ve Amerika’ya giden Osmanlı vatandaşlarıyla ilgili yeni bilgilere ulaşıldı. İpek Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Işıl Acehan, ABD’deki fabrikalarda çalışan Osmanlılar’ın, savaş içindeki vatanlarına yardım amacıyla yürüttüğü faaliyetleri araştırdı. Acehan, Amerika’da yaşayan Türk ve Kürtler’in Kurtuluş Savaşı sırasında babası şehit olan çocuklar için Anadolu’da Himaye-i Etfal isimli çocuk esirgeme kurumunun kurulması için dernek kurduğunu ortaya çıkardı.

Doğu Anadolu’dan 1900’lerin başında ABD’ye göç eden Osmanlı vatandaşı Türkler ve Kürtler, oradaki Rum ve Ermenilerle birlikte aynı binalarda yaşadı.

YURT İÇİN PARA TOPLADILAR

Detroit’te Ford fabrikalarında, Worcester’da tel fabrikalarında, Peabody’de de deri fabrikalarında çalışan Osmanlılar, anavatanlarına yardım edebilmek için Türk Teavün Cemiyeti ve Cemiyet-i Hayriye-i İslamiye gibi dernekler kurdu. Kurtuluş Savaşı’nda babası şehit düşen çocuklara yurtlar yapılması için dernekler aracılığıyla 120 bin doların üstünde para toplandı.

Çocuk Esirgeme Kurumu’nun fikir babası olan Mehmet Fuad Umay, gurbetçilerin topladığı parayı almak için birkaç kez Amerika’ya gitti.  Şehit çocuklarının barınma ihtiyacını karşılamak isteyen ABD’deki gurbetçiler, zorluklarla biriktirdikleri paralarını Fuad Umay ve Kızılay aracılığı ile Anadolu’ya gönderdi. Bu paralarla Çocuk Esirgeme Kurumu kuruldu. Yurt yapımı için de para gönderen gurbetçiler sadece yurt binasına fotoğraflarının asılmasını istedi.

ALİCENAP VATAN ÇOCUKLARI

Türk Teavün Cemiyeti’nin New York’ta düzenlediği yardım toplantısını Mehmet Fuad Bey ‘Amerika’da Türkler ve Gördüklerim’ isimli kitabında şöyle anlattı: “Bütün Müslümanlar’ın hayatta aynı dakikada acı ve sevinci bu kadar kuvvetle yaşadıkları gün olmamıştır. Gözyaşıyla sevinç birbirine karışmış, onları sarhoş etmişti. 100’den 1300 dolara kadar veren bu alicenap vatan çocukları duygularını, paralarıyla, gözyaşlarıyla göstermekle iktifa etmiyor. Ben hayatımda bu kadar kuvvetli bir heyecan ile sarhoş olan halkı ilk defa gördüm.”

'TOPRAĞIMIN KOKUSUNU GETİRDİNİZ'

Cumhuriyet tarihinin ilk kadın gazetecilerinden Sabiha Sertel, New York’ta gerçekleşen toplantıya ‘Roman Gibi’ adlı kitabında yer verdi.  1923’te açılan Himaye-i Etfal Cemiyeti’nde yapılan ilk toplantıya katılan Sertel tüm birikmiş parasını bağışlayan Yusuf Gülabi Çavuş’un konuşmasına yer verdi. Yusuf Gülabi’nin topladığı 10 bin doları hiç düşünmeden vererek “Siz bana toprağımın kokusunu getirdiniz. Bütün paramı size veriyorum, bana sadece bir vapur bileti alın” dedi.

Nebraska’dan Erzurum’a kardeş üniversite getirdiler

Okuma yazma bilmeden gittikleri Amerika’dan 1930’larda Anadolu’ya dönen Türklerin bir kısmı üniversite diploması bile aldı. Erzurum Atatürk Üniversitesi ile Nebraska Üniversitesi’nin kardeş üniversite olmasında gurbetçiler önemli bir rol üstlendi. Atatürk Üniversitesi’nin kuruluşu için gelen Amerikalı heyeti gurbetçiler karşıladı.  Nebraska Üniversitesi’yle görüşmeler, İngilizce bilen bu gurbetçiler sayesinde gerçekleştirildi.

Peabody’de Osmanlı Caddesi

Caminin bulunmadığı Peabody’de cuma namazını bir parkta kılan Türkler ve Kürtler, ABD basınına konu oldu. Türkler ve Kürtler, açtıkları kahvehanelerin bir kısmını mescit yaptı. Peabody şehrinde, Türk, Kürt, Rum, Ermeni ve Yahudiler’in yaşadığı, kahvehane ve fırınlar açtığı Walnut Caddesi halk arasında ‘Ottoman Street’ (OsmanlıCaddesi) olarak anıldı.

SELVİ ÇELİK - BUGÜN GAZETESİ

Facebook

Youtube